Atuil Antiokia las nutus Barnabas nol Saulus
131Se kota Antiokia, muik atuli mamo parsai se Lamtua Yesus son. Muik atuli deeh man Ama Lamtua Allah pakes le daid Un mee-baha, nol muik atuli deeh pait man Un pakes le tui-tikang atuli las. Atuil nas ngalan nas elia:
Barnabas,
Simeon, man atuli las taom haman noan ‘Aap Mitang’,*In dula dais Yunanin noan ‘Niger’, un nahin na noan ‘mitang’.
Lukius deng kota Kirene,
Menahem, man oen papa-piaran deng ana blutu bii ku leo-leo nol lahing Herodes sa,Laih Herodes nia, oen kon noken noan,Herodes Antipas. Un man keo tele Yuhanis in Sarain Atuli ka. Un ama ka ngala, Herodes Tene (na Herodes Agung). Un man tadu le keo tele tana blutu mea kas, se dedeng in hua Lamtua Yesus se Betlehem ma. Mo laih Herodes man in keo Yakobus, nol mate undeng blati in kaan na, oen noken noan, Herodes Agripa.
nol Saulus.
2Oe mesan na kon oen telang, nol nakbua le todan-lahing se Ama Lamtua Allah. Kon nam Ama Lamtua Koo Niu ka tek oen noan, “Huil nal Barnabas nol Saulus. Ta Auk osa mamo. Oen duas musti daek os man Auk in ator bel oen son nia.”
3Nikit oen telang nol kohe-kanas hidi kon, oen nene iman nas laok se Barnabas nol Saulus le tabis one. Hidim oen nutus duas le lako-daek Ama Lamtua osa la.
Barnabas nol Saulus lakos se nusa Siprus
4-5Dedeng Ama Lamtua Koo Niu ka prenta Barnabas nol Saulus, le oen duas laok tek deng Dehet Dais Banan na ka, laih hmunan na oen lakos se kota mes ngala Seleukia, man dani nol tasi suut. Yuhanis (man oen noken kon noan Markus) sa, lako muid leo-leo nol one. Lius se uas kon, oen saek lui ina le luan laa lakos el nusa Siprus, hidim oen nius se kota mes ngala Salamis. Se na, oen kom in taam laok se atuil Yahudi las um in kohe-kanas sa, le tui atuli las deng Ama Lamtua Allah Dehet-dasin na. Oen lalan in laok el nusa Siprus sa
6-8Hidim, oen laok tuli-tuil deng ingu mesa laok iung tenga las, didiin oen lakos lius se kota mes se nusa na mumu halin na, ngala Pafos. Gubernur in deng kota na ka ngala Sergius Paulus. Un na mo taan isi. Dedeng un ming haup noan Barnabas maas son ne un kota la, kon un tadu atuli le laok haman one, undeng un dalen na kom isi le hii-ming in tui-tikang deng Ama Lamtua.
Mo se na kon muik atuil Yahudi mes ngala Bar Yesus (nol un ngaal didang nga se dais Yunanin nam ‘Elimas’). Un na mo nodo-laos daat. Taom un nole-lilung atuli las noan, un nam Ama Lamtua Allah mee-baha. Un olet nol gubernur ra. Tiata Barnabas maas kon, Bar Yesus hode-lokot gubernur ra le boel sium oen deken. Un soba-naan le tao gubernur ra halin parsai se Yesus deken. Paulus kaing atuling in nodo-laso ka
9Mo Ama Lamtua Koo Niu ka bel Saulus (man oen noken kon noan Paulus) kuasa, ta un dodon mata ka le ngat nakekeon atuling in nodo-laos daat na. Hidim un tekan noan, 10“Hoe, Elimas! Ku niam mo, uikjale ana! Ku nole-lilung daat! Ku tipu-dai atuli li didiin bling pait ta! Ku labang totoang in banan nas. Undeng ela, kaim taan noan ku muid uikjale kas laih tuan na. Ku tao pait ela bakun na. Ku soba-naan le palan kele Ama Lamtua lalan lolo ka deken! 11Hoe, ku hii ke! Mam Ama Lamtua hukung ku! Mam se lelo il dalen ku matam ma tedo, le ku ngat net saa lo.”
Paulus aa hidi ela kon, atuling na mata ka tedo meman. Hidim un lako lam mame-mames tuun, le nuting atuli halin kil un ima ka, le pelan.
12Nikit gubernur ra net nol mata beas esa, deng asa man in dadi na, kon un parsai se Yesus. Un kon hera-herang nol in ming asa man Barnabas in tui deng Yesus sa.
Oen laok nahdeh Dehet Dais Banan na se kota Antiokia didang, man ne propinsi Pisidia
13Deng kota Pafos ne nusa Siprus, Paulus nol un tapan nas saek lui ina le luan laa lakos kota mes se propinsi Pamfilia, ngala Perga. Lius se las kon, oen nius deng lui la, hidim Yuhanis Markus lako nang soleng one, le pait Yerusalem. 14Deng Perga oen laok deng tuus tuun, didiin lakos lius se kota Antiokia, ne propinsi Pisidia.
Se leol teen in dake ka, oen lakos muid ibadat se atuil Yahudi las um in kohe-kanas sa. 15Kon nam oen les deng upung Musa buku la, nol les deng Ama Lamtua mee-baah tenga las in dula ngas kon. Hidi nam tene-tene deng um in kohe-kanas na nodan Paulus noan, “Amas totoang. Eta mi muik in teka taung kami lam, kaim nodan le mi dehet puting bel kamis, halin tao tes kaim dalen nias.”
Paulus nikit in aa taung atuil Yahudi in se Antiokia ngas
16Kon nam Paulus hangu lako dil se muka la. Hidim un nikit ima ka le nodan oen halin ete. Un tekas noan, “Kaka-paling in deng bangsa Israel lias totoang, nol ina-amang in deng bangsa didang man tamam agama Yahudi son, undeng mi dalen nas kon kom le todan-lahing se bangsa Israel li Ama Lamtua Allah na. Auk nodan le mi tidi mi hngilan nas babanan halin hii se au!
17Ama Lamtua Allah huil nal kit bangsa Israel li upu kia-kaon nas deng lolo hmunan nu son. Dedeng oen lakos daad se dale Mesir, man oen ingu-mana lo ka, Ama Lamtua beles le nuil nol babanan, didiin oen in hua-koet tas mamo tapnaeng. Hidi kon, Ama Lamtua nini Un in kuasa ka, le pel puting oen deng dale Mesir.aDehet in Puit deng Dale Mesir 1:7, 12:51 18Kon nam, oen daad seda-seda se maan epeng ngas lako pes taun buk aat. Dedeng na oen nam bon batu, mo Ama Lamtua pela-noen oen nol in kehe tuun.bBuk in Kahi 14:34, Dehet Ulang deng Lalan in Nuli 1:31 19Mo hidi kon, Ama Lamtua tao dudus-didaa bangsa iut se dale Kana'an. Hidim Un bating-bating bangsa iut nas dale ka, bel kit upu kia-kaon nas, le daid oen dale pusaka.cDehet Ulang deng Lalan in Nuli 7:1, Yosua 14:1 20Tiata kahin deng kit upu kia-kaon nas in lakos daad se dale Mesir ra, didiin oen in haup dale Kana'an le daid oen dale pusaka ka, taun ngatus aat buk lima.
Hidi nam, Ama Lamtua nikit beles atuil in nutus dasi ngas, le pela-noen one, didiin Ama Lamtua nikit Un mee-baha mesa, ngala Samuel.dAtuil in Nutus Dasi ngas 2:16, Samuel mesa la 3:20 21Dedeng Samuel daid Ama Lamtua mee-baha ka, kit upu kia-kaon nas in koma ka le muik lahi mesa. Ta Ama Lamtua nikit Kis ana ka, ngala Saul, deng ngaal Benyamin. Saul kil prenta lako pes taun buk aat,eSamuel mesa la 8:5, 10:21 22halas-sam Ama Lamtua niung una. Hidim Ama Lamtua nikit Isai ana ka lolen, ngala Daud, le seda un daid laih balu. Ama Lamtua taan baktetebes Daud dalen na, noan, ‘Isai ana Daud dalen na, tom nol Auk daleng ngia. Taon elola ko un daek muid Auk in koma ki totoang.’fSamuel mesa la 13:14, 16:12, Buk in Naka-nahalit 89:20 23Dedeng na, Ama Lamtua hid le tunang Daud in hua-koet mesa, halin bel boa-blingin atuil Israel li deng oen in kula-sala ngas. Auk le tek mi totoang, Daud in hua-koet man Ama Lamtua in hida ka nam, Yesus.”
Paulus tek noan, Yesus na mo, Atuling man Ama Lamtua hid le tunang maa ka
24Paulus nahdeh napiut un dehet ta noan, “Lamtua Yesus nikit Un osa la lo bii kam, muik atuli mes ngala Yuhanis, lako tek atuil Israel las noan, oen musti tenes tia deng oen in kula-sala ngas, le muid se Ama Lamtua. Hidim oen musti sarani, halin daid tada noan, oen babanan pait nol Ama Lamtua son.gMarkus 1:4, Lukas 3:3 25Mo nikit Yuhanis in dake ka mana le hidi kon, un tek atuli las noan, ‘Mi boel nangan noan auk niam, Atuling man Ama Lamtua in hid son deng hmunan nua, le tunang maa ka deken. Nangan babanan ne! Mi musti natang se Atuling mesa, ta Un le maa. Un na mo uhu dui deng au, daid Un atulin in loka-loka tuun kon no, auk tatai lo.’In dula dais Yunanin esa ka dul noan, ‘suda le loat un nahan na tali na tuun kon no, auk tatai lo’. Nahin na noan, sukat nol Lamtua Yesus sam, Yuhanis nataka kam, un suma atuil ana tukun. Les kon se Matius 3:11, Markus 1:7, Lukas 3:16, nol Yuhanis 1:20,27. hMatius 3:11, Markus 1:7, Lukas 3:16, Yuhanis 1:20, 27
26Pali-kakang totoang man upung Abraham in hua-koet, nol atuil Yahudi lo man todan-lahing se Ama Lamtua. Mi hii napat se auk le! Ama Lamtua Allah tek puting dais ni bel kitan son, le halin kit taan haup Un lalan in nuli ka. Nol Un kon bel boa-blingin kit deng kit in kula-sala ngas son. 27Deng lolo hmunan nua, Ama Lamtua pake Un mee-baha las le dul pesang bel atuli lia, dehet deng Atuling man Ama Lamtua hid le tunang maa ka son. Hidim tulu-tulu agama las, nol atuil in se Yerusalem mas, les asa man mee-baha las in dula na oe-oe son. Leol teen in dake kam, oen tamas lakos se um in kohe-kanas sa, le les ela deng Ama Lamtua Buk Niu ka. Mo oen taan dehet deng Yesus, Atuling man Ama Lamtua hid son le tunang maa ka lo. Hidim oen nuting lalan le hukung tele Una. Molota dais ni tom nol asa man Ama Lamtua mee-baha las in dul meman son na. 28Oen tao dais nol Yesus, le kiu nahu Una, mo oen haup Un kula-salan mes lo kon. Ela kon no, oen lakos nodan gubernur Pilatus le keo tele Una.iMatius 27:22-23, Markus 15:13-14, Lukas 23:21-23, Yuhanis 19:15 29Gubernur na tade, kon nam oen pauk holtai Yesus se kai sangsuli lu dapa, didiin Un mate. Nias totoang dadi, tom nol asa man Ama Lamtua mee-baha las in dul meman son na. Hidi nam, oen niung Un aap-sisin na deng kai sangsuli la, le kok nolan laok nene se niut utu mes dale.jMatius 27:57-61, Markus 15:42-47, Lukas 23:50-56, Yuhanis 19:38-42 30Molam Ama Lamtua Allah pake Un in kuasa ka, le bel Yesus nuli pait deng Un in mate ka.
31Nikit Yesus nuli pait son kon, Un tulu-balang apa ka oe-oe bel atuli las. Atuil nas man maas leo-leo nol Un deng propinsi Galilea, le lakos se kota Yerusalem. Nol halas ni oen man daid saksi bel atuil Israel las.”kLamtua Yesus Anan in Nutus sas Dehet tas 1:3
Paulus tulu bel noan, Ama Lamtua pake Un mee-baha las son le tek meman deng Yesus
32-33Paulus nahdeh napiut noan, “Eta elam, elia: kaim duam Barnabas maang deng maan katang le tek mia, halin nam mi tana noan, Dehet Dais Banan man Ama Lamtua in hid son nol kit upu kia-kaon nas sa, halas ni dadi son. Ama Lamtua bel Yesus le nuli pait son deng Un in mate ka. Ne Buk in Naka-nahalit ta peke dua la, Ama Lamtua pake atuil le dul deng Yesus, Atuling man Un in hid son le tunang maa ka, noan,
‘Ku niam, Auk Anang.
Leol neot ni, Auk nikit Ku le kil bandu.’lBuk in Naka-nahalit 2:7
34Deng lolo hmunan nu Ama Lamtua Allah kon hid son noan, mam Un bel Atuling man Un in hid son le tunang maa ka nuli pait, nol Atuling na mate pait lo ka. Undeng na, Ama Lamtua pake Un mee-baha la, le dul noan,
‘Deng lolo hmunan nua, Auk but in hida nol laih Daud son le belen hangun.
Tiata halas nia, Auk le but in hida na nol ku lolen, undeng ku niam mo laih Daud in hua-koet.’mYesaya 55:3
35Muik dain didang pait ne Buk in Naka-nahalit ta noan,
‘Ama Lamtua nang soleng Atuling Niu ka aap-sisin na le daid dudus-didaa se bolo dalen lo.’nBuk in Naka-nahalit 16:10
36-37In toma ka elia: dain in naka-nahalit ni tek deng Daud sii lo! Kit tanan ela, undeng laih Daud tao dehet-dais banan mamo son bel un bangsa la, hidi halas-sam un mate. Un mate kon oen puan una. Mo un aap-sisin na noe didaa. Tiata kit tana noan, Buk in Naka-nahalit ta tek deng Daud lo, molam tek deng Atuling mes didang pait. Ta Atuling man in tulu meman son na mate kam, Ama Lamtua Allah belen le nuli pait deng Un in mate ka. Tiata Un aap-sisin na noe bubuit lo kon.
38-39Kaka-paling totoang, hii babanan ne! Atuling na mo Yesus. Kit parsai se Una, halas-sam Un tade le lepa-haal bel kit in kula-sala ngas, molota muid in toma ka lam, kit man lepa-haal esan. Nini ela, Ama Lamtua Allah kose soleng kit in kula-sala ngas. Mo kit taan son noan, kit daek muid upung Musa atorang ngas totoang kon no, nas siis sam, tao nal kit le tom se Ama Lamtua sila-mata lo. 40-41Tiata, mi musti nangan babanan. Ta tamlom asa man Ama Lamtua mee-baah hmuna-hmunan nuas in teka ka, nahi tom se mia la. Undeng oen dul son noan,
‘Mi atuil in hode-lokot daat, man ngat maat halin tuun nol atuil didang ngas, doha loo!
Undeng Au, Ama Lamtua Allah daek dasi-dais man tao atuli li le hera-herang;
mam mi haup in hukung, didiin mi matem.
Auk daek dasi mesa, se dedeng mi in nulim nabale ka,
mo mi dai simun lo.
Atuli tek mi son kon no,
mi dai tanan lo.
Banan dui ka, mi nangan dais nias babanan, le halin nam mi kon herang.’oHabakuk 1:5
Tiata kaka-pali me, nangan babanan asa man auk in teka apin na. Pasang soleng asa man apin mi in ming son na banansila el atuil in hode-lokot daat tas deken. Auk in dehet ta pes ela. Nodan mamo!”
42Dehet hidi kon, Paulus nol Barnabas dil le noan lakos deng um in kohe-kanas na. Mo atuil in se la ngas nodan le minggu in pait maa kua lam, oen pait maa nahdeh tapnaeng asa man apin oen in dehet son na. 43Nikit oen putis deng um in kohe-kanas sa kon, muik atuli mamo deng maan na laok muid Paulus duas Barnabas. Kon nam oen duas tao teken atuil nas dalen nas noan, “Ama Lamtua dalen na banan isi nol kita. Undeng na le mi kon musti parsai mumuun se Una.”
Atuil Yahudi las tene-tenen nas hutun soleng Paulus nol un tapan nas
44Se minggu in pait maa ka, amper totoang atuil in se kota na ngas, maas le hii-ming deng Ama Lamtua Dehet-dasin na. 45Mo nikit atuil Yahudi las ngat net atuil hut mamo nas maas nakbua, le hii Paulus in nahdehe ka kon, oen idus isi. Tiata nikit Paulus nahdeh kon, oen labang una nol aa le kiu nahu una.
46Mo Paulus nol un tapan nas hoen lo, hidim oen kon dehet buni-buni lo. Oen tek noan, “Meman baktebes Ama Lamtua Allah sai lalan muna son, bel kit atuil Yahudi lia. Nol Un bel Dehet Dais Banan na se kita. Mo mi dai sium lo. Tiata nol mi in sium lo ela ka, mi tulu bel noan mi niam tatai in nuil napiut nol Ama Lamtua Allah lo. Undeng na le, banan dui ka kaim kil Dehet Dais Banan ni laok bel bangsa-bangsa didang nguas, undeng mi hutun soleng son. 47Ta Ama Lamtua Allah nutus hidi kaim son, banansila el Yesaya in dul noan,
‘Auk nikit mi son le daid banansila el obor ra, le kil langa ka bel bangsa-bangsa didang, man bangsa Yahudi lo ngas,
le halin nam mi laang beles lalan in maa bus el Au lia ka,
nini ela lam, Auk sas-sao oen deng oen in kula-sala ngas.
Nol mi kon musti tulu bel lalan na se papmes apan-kloma kia.’”pYesaya 42:6, 49:6
48Nikit atuli-atuil deng bangsa Yahudi lo ngas ming ela kon, oen dalen kolo isi. Hidim oen naka-naka Ama Lamtua Allah noan, “Naka-naka Ama Lamtua! Ta Un Dehet Dais Banan na, leok isi!” Deng one la, muik atuli-atuil man Ama Lamtua Allah nutus son lolo hmunan nua, le haup in nuli napiut nol Una. Totoang atuil nas parsai se Lamtua Yesus.
49Kon nam, Ama Lamtua Allah Dehet-dasin na holhising deng baha laok baha, se papmes maan na.
50Se kota na, muik atuli-atuil tene, bihata nol biklobe. Teng deng atuil tene nas, namnau Ama Lamtua isi. Mo atuil Yahudi las tene-tenen nas laok hode-lokot atuil tene nas, tiata oen nulut puting Paulus nol Barnabas deng oen kota la. 51Putis deng kota na kon, oen duas tao muid hadat mesa, le sii soleng auh in se oen iin na ngas, le daid tada noan, atuli-atuil in se kota na ngas dai hii-ming se oen duas lo. Hidim oen duas bali kudi le lakos nang soleng kota na. Kon nam oen lakos se kota mes didang pait, ngala Ikonium.qMatius 10:14, Markus 6:11, Lukas 9:5, 10:11
52Mo atuli-atuil man parsai Lamtua Yesus son se Antiokia ngas, dalen kolo, undeng Ama Lamtua Koo Niu ka tao tes oen dalen nas.

*13:1a: In dula dais Yunanin noan ‘Niger’, un nahin na noan ‘mitang’.

13:1b: Laih Herodes nia, oen kon noken noan,Herodes Antipas. Un man keo tele Yuhanis in Sarain Atuli ka. Un ama ka ngala, Herodes Tene (na Herodes Agung). Un man tadu le keo tele tana blutu mea kas, se dedeng in hua Lamtua Yesus se Betlehem ma. Mo laih Herodes man in keo Yakobus, nol mate undeng blati in kaan na, oen noken noan, Herodes Agripa.

13:25: In dula dais Yunanin esa ka dul noan, ‘suda le loat un nahan na tali na tuun kon no, auk tatai lo’. Nahin na noan, sukat nol Lamtua Yesus sam, Yuhanis nataka kam, un suma atuil ana tukun. Les kon se Matius 3:11, Markus 1:7, Lukas 3:16, nol Yuhanis 1:20,27.

a13:17: Dehet in Puit deng Dale Mesir 1:7, 12:51

b13:18: Buk in Kahi 14:34, Dehet Ulang deng Lalan in Nuli 1:31

c13:19: Dehet Ulang deng Lalan in Nuli 7:1, Yosua 14:1

d13:20: Atuil in Nutus Dasi ngas 2:16, Samuel mesa la 3:20

e13:21: Samuel mesa la 8:5, 10:21

f13:22: Samuel mesa la 13:14, 16:12, Buk in Naka-nahalit 89:20

g13:24: Markus 1:4, Lukas 3:3

h13:25: Matius 3:11, Markus 1:7, Lukas 3:16, Yuhanis 1:20, 27

i13:28: Matius 27:22-23, Markus 15:13-14, Lukas 23:21-23, Yuhanis 19:15

j13:29: Matius 27:57-61, Markus 15:42-47, Lukas 23:50-56, Yuhanis 19:38-42

k13:31: Lamtua Yesus Anan in Nutus sas Dehet tas 1:3

l13:33: Buk in Naka-nahalit 2:7

m13:34: Yesaya 55:3

n13:35: Buk in Naka-nahalit 16:10

o13:41: Habakuk 1:5

p13:47: Yesaya 42:6, 49:6

q13:51: Matius 10:14, Markus 6:11, Lukas 9:5, 10:11